ประวัติความเป็นมา
ในประเพณีวัฒนธรรมของชนชาวอ่าข่า
ชา เป็นส่วนประกอบที่สำคัญที่สุดชนิดหนึ่งในการเซ่นไหว้บรรพบุรุษ
ทุกๆพิธีกรรมในบ้านต้องมีน้ำชาบริสุทธิ์รวมอยู่เสมอ
อดีตจนถึงปัจจุบันคนอ่าข่าต้องมีชาเก็บไว้ในบ้านตลอดเวลา ในชุมชนที่มีต้นชา หาใบชาอ่อนมาใช้ในชีวิตประจำวันอย่างสม่ำเสมอ โดยการชงดื่มเพื่อสุขภาพ
และเพื่อคลายความหนาวเย็น สำหรับชุมชนที่ไม่มีต้นชาให้เก็บ
ก็จำเป็นต้องชื้อมาจากที่อื่น เพื่อใช้ในชีวิตประจำวัน
ชา บริสุทธิ์ เอเค
ภายใต้ความชอบในประเพณีอ่าข่า
ความชื่นชอบในการดื่มชาของผู้คนในบ้านแม่จันใต้ และเป็นหมู่บ้านที่มีชาคุณภาพที่ดีที่สุดหมู่บ้านหนึ่งในประเทศไทย
เป็นชาที่นิยมดื่มกันตลอดเวลา
แขกเข้าบ้านตามประเพณีอ่าข่าต้องชงชาให้แขกดื่มเป็นอันดับแรก
ดังนั้นชาวบ้านทุกคนจึงมีประสบการณ์ในการเก็บชา คั่วชา ชงชา
เป็นส่วนหนึ่งของวิถีชีวิตอ่าข่า ผมเห็นชา การดื่มชามาตั้งแต่ผมจำความได้
จากรุ่นปู่ ทวด สู่รุ่นหลานต่อกันมา แม่ผม เก็บชาคั่วชา
เพื่อให้แขกดื่มและใช้ในพิธีกรรมอยู่เสมอ
ณ ตอนนี้การปลูกชา ในหมู่บ้านมีมากขึ้น
เริ่มกลายเป็นอาชีพหลักของหมู่บ้านแม่จันใต้ เป็นพืชเศรษฐกิจที่สำคัญพอๆกับกาแฟ
เพราะเป็นพืชที่มีราคา เก็บเกี่ยวการดูแล ไม่ค่อยยุ่งยากนัก
ชาเริ่มมีมากขึ้น
ทำให้ผมสนใจคั่วชา ผมถามอาวุโสในหมู่บ้านถึงเรื่องราวของชา
เป็นเรื่องราวที่น่าสนใจมากเป็นสิ่งศักดิ์สิทธิ์ที่ขาดไม่ได้เลย
เป็นเครื่องดื่มของบรรพบุรุษ เป็นแรงจูงใจทำให้ผม ทำชา บริสุทธิ์ เอเค
เพื่อสื่อถึง ความสำคัญของชาในวิถีชีวิตชาวอ่าข่า
และเพื่อสามารถนำประเพณีอ่าข่าเผยแพร่ออกสู่โลกกว้างโดยผ่านการดื่มชา
ที่หอมจากธรรมชาติอย่างแท้จริง
ชาอยู่กับเราเสมอมา ชาเป็นยาสมุนไพรอายุวัฒนะที่สำคัญที่สุดและดื่มเยอะมากที่สุดในโลก
การปลูกชา
ต้นชาที่นำมาปลูกในเขตบ้านแม่จันใต้เป็นชาป่า เราเก็บเมล็ดชา มาเพาะในถุงดำเพื่อเลี้ยงให้เติบโต ก่อนนำไปลงดินปลูกตามที่เตรียมไว้ ต้นกล้าโดยส่วนใหญ่ อายุประมาณ หนึ่งปี
หลังจากลงดินเราต้องมั่นดูแล อย่างน้อยสามปี ต้นชาจะมียอดชาอ่อนให้เราเก็บ ได้
การเก็บชา
ชาที่ดีต้องเก็บใบชาอ่อน หนึ่งยอดหนึ่งใบ หรือ หนึ่งยอดสองใบ เพื่อให้ได้ชาคุณภาพดี
การคั่วชา
ชาที่ดีต้องเก็บใบชาอ่อน หนึ่งยอดหนึ่งใบ หรือ หนึ่งยอดสองใบ เพื่อให้ได้ชาคุณภาพดี
การคั่วชา
ยอดชาอ่อนที่เก็บมาต้องคั่วในช่วงเย็นวันนั้น ชาต้องไม่เปิยกน้ำ การคั่วชาต้องใช้กะทะเหล็กอย่างหนา เพื่อรักษาความร้อนที่คงที่ตลอดในการคั่วชา ชาที่ดีต้องใช้เวลาคั่วประมาณ ยี่สิบนาที ต่อหนึ่งครั้ง ซึ่งใช้ชาสดประมาณ สองกิโลกรัม ต่อครั้ง