อ่าข่ากับมรดกโลก

อ่าข่ากับมรดกโลก

                ภูมิปัญญาของชาติพันธุ์อ่าข่าเป็นอีกหนึ่งมรดกที่ล้ำค่าที่สุดของสังคมโลก มีประวัติศาสตร์ยาวนานนับพันปี มากกว่า 50 ชั่วอายุบรรพบุรุษ ได้สืบสานภูมิปัญญา ภาษา วัฒนธรรม และศิลปะต่างๆมากมาย จนกลายเป็นเอกลักษณ์ ก่อเกิดวัฒนธรรมที่สวยงามกลมกลืนเป็นหนึ่งกับธรรมชาติ มีหลักความเชื่อ ขนบธรรมเนียมประเพณีสืบทอดกันมาแต่ครั้งปฐมบรรพชน ภูมิปัญญาศาสตร์ศิลป์ทุกแขนงได้ถ่ายทอด เรียนรู้ปากต่อปาก อาจารย์สู่ลูกศิษย์  พ่อสู่ลูก โดยไม่มีการบันทึกเป็นลายลักษณ์อักษร บรรพบุรุษชาติพันธุ์อ่าข่าได้สร้างสรรค์สิ่งล้ำค่าน่าอัศจรรย์มากมาย ปรัชญา คำคม วาทกวีศิลป์ จารีตประเพณีต่างๆเพื่อดำรงความเป็นชาติพันธุ์อ่าข่าไว้มิให้เสื่อมไปตามกาลเวลาและเพื่อความสงบสันติของชุมชนที่อยู่ท่ามกลางขุนเขานิเวศน์งาม

                มรดกที่สำคัญที่สุดของชาติพันธุ์อ่าข่าที่มีหนึ่งเดียวในโลกคือ การท่องจำชื่อบรรพบุรุษตั้งแต่พระเจ้าผู้สร้างฟ้า แผ่นดิน การก่อเกิดสรรพสิ่งและบรรพบุรุษมนุษย์คนแรก การท่องจำชื่อบรรพชน เริ่มตั้งแต่ บรรพบุรุษมนุษย์คนแรก เรียงกันมาจนถึงชื่อของตน การสืบสายเลือดจากพ่อสู่ลูกต้องผ่านพิธีเชื่อมจิตวิญญาณระหว่างพ่อผู้เสียชีวิตกับลูกชายที่สืบสายเลือดต่อโดยมีคนกลางที่รู้วิธีขั้นตอนตามหลักความเชื่อเป็นผู้ประกอบพิธีให้ ผู้ที่รับช่วงต่อจากพ่อนั้นต้องท่องชื่อบรรพบุรุษของวงศ์ตระกุลตนเองได้   หากจำไม่ได้หมายความว่า การสืบสายวงศ์ตระกุลนั้นขาดช่วงไป ดังนั้นชาติพันธุ์อ่าข่าทุกคนจึงต้องรู้  จำชื่อบรรพบุรุษของตนเองเพื่อ สืบสายสกุลและเมื่อตายจากโลกเนี้อหนัง ไปอีกโลกหนึ่งสามารถกลับไปตามหา สายบรรพบุรุษของตนได้ ตามความเชื่อ การตายของอ่าข่านั้นหมายถีงการกลับไปอยู่กับบรรพบุรุษของตัวเองในอีกภพภูมิหนึ่ง โดยพิมา หรือผู้นำทางจิตวิญญาณอ่าข่า เป็นผู้สวดมนต์นำดวงวิญญาณกลับสู่แดนบรรพบุรุษ  ซึ่งหมายความถึงอ่าข่าทุกคนจะต้องได้กลับไปอยู่ที่เดียวกันอย่างมีความสุขนิรันดร์ เพราะมีบรรพบุรุษพ่อแม่เดียวกัน  ดังนั้นพ่อแม่ทุกคนต้องสอนชื่อบรรพบุรุษให้กับลูกตั้งแต่เด็กจดจำไว้ตลอดชีวิต สืบทอดมาจนกลายเป็นมรดกทางจิตวิญญาณที่ยาวนานที่สุด ซึ่งทุกคนในสังคมไม่เพียงแค่ชาติพันธุ์อ่าข่าที่ควรตระหนักถึง ความสำคัญ ความยิ่งใหญ่ที่เป็นเอกลักษณ์หนึ่งเดียวในโลกนี้สืบไป

                การท่องจำชื่อบรรพชนนั้นไม่ได้มีความหมายเพียงเพื่อสืบสายโลหิต แต่คือหมายรวมถึงเคารพบูชากตัญญูกตเวทีและความรักที่มีให้กับบุพการีผู้ให้กำเนิดอุ้มชูเลี้ยงดูเราจนเติบใหญ่  ทุกๆเทศกาลอ่าข่านั้นหมายถึงการเซ่นไหว้วิญญาณบรรพบุรุษที่เคารพรักด้วยเครื่องเซ่นไหว้ตามหลักจารีตประเพณี การไหว้บรรพบุรุษในทุกๆเทศกาลนั้นคือการแสดงความรักความคิดถึง บรรพบุรุษปู่ย่า พ่อแม่ผู้ล่วงลับ แสดงความกตัญญู อุทิศส่วนกุศลให้และขอพรจากบรรพบุรุษในเวลาเดียวกัน เป็นจารีตประเพณีที่งดงามและสากลที่สุดประเพณีหนึ่งของชาติพันธุ์โลกใบนี้

                ความมหัสจรรย์ของชาติพันธุ์อ่าข่ามีอีกมากมาย อ่าข่าคือนักปราชญ์แห่งขุนเขา  เป็นศิลปิน สร้างสรรค์งานศิลปะบนผืนผ้า สร้างสรรค์วาทศิลป์ คำคมนำมาใช้ในวิถีชีวิตอย่างลงตัวทุกยุคทุกสมัย  เรียนรู้ สืบทอดกันมารุ่นแล้วรุ่นเล่าไม่ขาดสาย โดยเฉพาะความอัฉริยะของ พิมา หรือผู้นำจิตวิญญาณชาติพันธุ์อ่าข่า เป็นผู้มีพรสวรรค์เรื่องความทรงจำที่ดีเลิศ รอบรู้ศาสตร์และศิลป์ทุกแขนง บทสวดมนต์คาถา อาคม ยารักษาโรค พิมา คือผู้เจนจัดในวิถีชีวิตอ่าข่า เป็นที่เคารพของทุกคน  ทุกๆคนสามารถรับคำชี้แนะเรียนรู้ได้จากผู้รู้อย่างอบอุ่น ด้วยการฟัง การดู โดยปราศจาก หนังสือบันทึก สืบทอดแบบมุขปาฐะ ในทุกๆเรื่อง  วิถีชีวิตได้หล่อหลอมชาติพันธุ์อ่าข่ากลายเป็นคนรักธรรมชาติมีจิตใจอ่อนน้อมถ่อมตน ยิ้มแย้มร่าเริงเป็นมิตรกับแขกผู้มาเยือน   เป็นเหตุให้หมู่บ้านอ่าข่ามีเสียงเพลง เสียงหัวเราะมิเคยขาดสายไป

                แบบแผนการปกครองชุมชนมีเอกลักษณ์เฉพาะ มีผู้นำหลักสืบทอดโดยสายเลือดปกครอง มีสิทธิ์อำนาจในการตัดสินคดีความต่างๆที่เกิดขึ้นในหมู่บ้านตามกฏจารีตประเพณีที่ปฏิบัติมาแต่อดีต  จารีตประเพณีการปกครองของอ่าข่าเป็นกฏจารีตที่สมบูรณ์ที่สุดหนึ่งของสังคมมนุษย์ในอดีตที่ผ่านมา

                วิถีชีวิตประเพณีวัฒนธรรมที่สวยงามของชาติพันธุ์อ่าข่า สามารถสืบสานดำรงความเป็นอัตลักษณ์มาจนถึงปัจจุบันได้ เพราะในอดีตชาติพันธุ์อ่าข่าเป็นสังคมเอกเทศ ไม่ได้ติดต่อสื่อสารกับสังคมชาติพันธุ์อื่นมากนัก จึงมีความรุ่งเรืองในศิลปะวัฒนธรรมที่เป็นเอกลักษณ์โดดเด่นไม่เหมือนใคร ณ ปัจจุบันโลกาภิวัฒน์มีอิทธิพลต่อรอบด้าน ไม่เพียงแต่ชาติพันธุ์อ่าข่าหรือชาติพันธุ์มนุษย์โลกเท่านั้น แต่มีผลกระทบต่อสรรพสิ่งในโลกหล้า นั้นหมายความว่าใครอาศัยอยู่ที่ไหนบนโลกใบนี้ กระแสสังคมโลกาภิวัฒน์เข้ามามีบทบาทอย่างหลีกเลี่ยงไม่ได้ อิทธิพลเทคโนโลยี  ศาสตร์ ศิลป์ ปรัชญา ศาสนา มีหลากหลายที่น่าหลงไหล เลื่อมใส สมเหตุสมผลกว่า จารีตประเพณีเดิม  ทำให้เกิดความสงสัย เบื่อหน่ายวิถีเดิมๆจนละทิ้งไปยึดถือเดินตามเส้นทางที่ตนเห็นชอบดีกว่า  วิถีชีวิตและสถานการณ์เหล่านี้มีแนวโน้มรุนแรงขยายวงกว้างอย่างรวดเร็ว  หากชาติพันธุ์อ่าข่าไม่ตื่นตัว ย้อนกลับมาดูจุดเดิมที่เราเคยอยู่ หันกลับมาสนใจศึกษาวิถีชีวิต ประเพณีอ่าข่าบ้าง อีกไม่นานชาติพันธุ์อ่าข่าคงเหลือเพียงชื่อ รูปกายภายนอกที่ไร้มนต์เสน่ห์ ไร้มรดกทางจิตวิญญาณ

                ดังนั้นชาติพันธุ์อ่าข่าควรรักษาคุณค่าของตนไว้ให้สังคมรับรู้ถึงความยิ่งใหญ่ของบรรพบุรุษ เยาวชนรุ่นใหม่ควรศึกษาวิถีชีวิต ภาษาและศิลปะวัฒนธรรมควบคู่ไปกับการศึกษาความรู้ในโลกปัจจุบัน  ไม่มีใครต้องการให้คงอยู่หรือกลับไปเหมือนอดีตที่เคยผ่านมา ทุกคนปรารถนาการเปลี่ยนแปลงในทางที่ดีกว่า แต่ในการเปลี่ยนแปลงที่ดีกว่านั้นยังคงธาตุแท้เดิมไว้ คือ การเปลี่ยนที่น่ายินดี มีคุณค่าและสมบุรณ์ที่สุด  เพราะฉะนั้นชาติพันธุ์อ่าข่าทุกคนควรสำนึกถึงสายเลือดของตนอยู่เสมอ ทุกคนเป็นพี่น้องกันมีเป้าหมายร่วมกัน สร้างสรรค์สังคมอ่าข่าให้สอดคล้องกับสังคมปัจจุบัน สามารถดำรงความเป็นชาติพันธุ์อย่างสันติสุขในท่ามกลางความเจริญ ความหลากหลายในสังคม อนุรักษ์ความเป็นชาติพันธุ์อ่าข่าไว้เพื่อเป็นเกียรติแด่บรรพบุรุษ เพื่อความภาคภูมิใจของตัวเอง และเพื่อเป็นมรดกที่มีชีวิต เอกลักษณ์สวยงาม ของโลกสืบไปนิรันดร์

“หากแม้ ไม่สามารถเรียนรู้วิถีชีวิตชาติพันธุ์อ่าข่าได้มากมาย  อย่างน้อยที่สุดต้องท่องจำชื่อบรรพบุรุษของตัวเอง  สำนึกไว้ในจิต เพื่อไม่ให้ลืมเชื้อชาติตน สืบไปชั่วลูกหลานตลอดกาล”         

                                                                                                                                                         

   พี่น้องและสหาย                                                                                                                                     

       สรณ์